Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir

Borderline kişilik bozukluğu nedir? Borderline kişilik bozukluğu tanı ve tedavisi.

Kişilik bozuklukları 3 ayrı küme içinde sınıflandırılır.
A kümesi : Paranoid, Şizoid ve Şizotipal Kişilik Bozukluklarıdır.
B kümesi : Antisosyal, Borderline, Histrionik ve Narsistik Kişilik Bozukluklarıdır.
C kümesi : Çekingen, Bağımlı ve Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluklarıdır.

Kişilik bozuklukları, kalıplaşmış düşünce ve davranışlarla seyreden, süreklilik arz eden ve bireyin diğerleriyle ilişki kurma biçimini etkileyen bir tür ruhsal rahatsızlıktır. Kişinin iş yaşamında ve diğer insanlarla olan ilişkilerinde yıkıcı etkilere neden olabilir. Genellikle ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. B kümesi kişilik bozukluklarının ortak özellikleri dengesiz duygu ve tutarsız davranışların mevcut olmasıdır. Dramatik bozukluk olarak da adlandırılır. Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun en belirgin özelliği ise; dengesiz ruh halleriyle kendini gösteren, kişilerarası ilişkilerde, benlik saygısında ve duygulanımda tutarsızlık ve dürtüsel davranışların görülmesidir.

Borderline kişilik bozukluğundan muzdarip olan bireyin diğerlerine karşı duygu ve davranışları hızlı ve anlaşılmaz biçimde değişebilir. Benlik algıları yetersizdir. Kişiler arası ilişkilerinde bir yüceltme, bir yerin dibine sokma davranışları görülür. Duygusal değişkenlikleri en belirgin tanı ölçütlerinden biridir. Yoğun öfke nöbetleri gözlenebilir. Hatta bu durum kişiler arası ilişkilerine zarar verebilir. Dürtüsel davranışları kişiler arası ilişkilerinde sorun yarattığı kadar toplumsal ilişkilerinde de problemlere yol açmaktadır. Bu durum şiddet eğilimini ve suç oranını artırmaktadır. Özellikle cinsel konuda da dürtüsel davranışlar gözlenebilir. Aşırı para harcama, madde kullanımı ve dengesiz davranışlar vardır. İntihar eğilimi olabilir. Hatta intihar niyeti olmadan kendine zarar verme gibi davranışlar görülebilir. Bazı kişilerde özellikle stresli dönemlerde halüsinasyon, beden algısında bozulma ve referans fikirler gibi psikoz belirtileri görülebilir.

Bu kişilik bozukluğu bireyin hayatının birçok alanında problemler yaşamasına neden olur. İlişki problemleri en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Duygu durumundaki ani değişimler sebebiyle aile bireyleriyle, iş yaşamında, arkadaşlarla ve partnerlerle sık tartışma ve problemler görülebilir. Romantik ilişkilerde istikrarsızlıkla birlikte sık partner değişimi gözlenebilir. Depresyon, anksiyete, bipolar bozukluk, yeme bozuklukları, madde kullanımı, travma sonrası stres bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk gibi diğer psikolojik hastalıklar gözlenebilir. Genellikle anksiyete bozukluğu, depresyon ve madde kullanımı eştanı olarak eklenir. Bunun yanı sıra, borderline kişilik bozukluğu belirtilerinin yaşla birlikte azalma eğilimi gösterdiği görülmüştür. Kadınlarda borderline kişilik bozukluğu erkeklere oranla daha fazla görülmektedir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedenleri:

Borderline kişilik bozukluğu gelişiminde kesin bir neden bilinmemekle birlikte biyolojik, sosyal ve psikolojik faktörlerin etkisi olduğu görülmüştür. Genetik yatkınlık, hormonal bozukluklar ve beyin kimyasındaki dengesizlikler biyolojik nedenler arasındadır. Birinci dereceden aile üyelerinde psikiyatrik rahatsızlıkların olması bu kişilik bozukluğunun oluşumunda etkilidir. Psikolojik nedenler ise; ebeveynlerden ayrılma, aile içi şiddet, evlatlık olma durumu, ebeveynlerden uygunsuz davranışlara maruz kalma, ailede suç öyküsünün bulunması ve çocukluk döneminde istismara uğramak borderline kişilik bozukluğu gelişme riskini artırır. Bunun yanı sıra çocukluk döneminde ebeveynlerden yeteri kadar ilgi ve destek alamamanın sonucunda benlik sınırlarının yeterince belirlenememe durumu önemli nedenlerdendir. Yetersiz sosyal destek, yoksulluk, işsizlik ve kültür gibi sosyal faktörler de borderline kişilik bozukluğuna yol açabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğunda Belirtiler:

*Belirgin ve sürekli kimlik karmaşası.
*İlişkilerde tutarsız davranışlar ve ani duygu değişimleri.
*Geçici ve yüzeysel ilişkiler.
*Terk edilmeye yönelik aşırı önlem içeren davranışlar.
*Yoğun korku ve kaygı.
*Yalnız hissetme.
*İlişki kurmakta zorluk.
*Kendine zarar verme eğilimli davranışlar.
*Yoğun öfke nöbetleri.
*Boşluk hissi.

Borderline Kişilik Bozukluğu DSM-5 Tanı Kriterleri:

Borderline kişilik bozukluğu DSM-5 tanı kriterleri şöyledir:

Aşağıdakilerden en az beşi ile belirli, erken erişkinlikte başlayan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik ile seyreden yaygın bir örüntü vardır.

1-Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme.
2-Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler.
3-Kimlik karmaşası.
4-Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb).
5-Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar.
6-Duygulanımda tutarsızlık.
7-Süreğen bir boşluk duygusu.
8-Uygunsuz yoğun bir öfke, öfke denetiminde güçlük.
9-Zorlanmayla ilişkili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.

Borderline Kişilik Bozukluğunda Tedavi:

Borderline kişilik bozukluğu teşhisinde kişinin semptomlarıyla ilgili detaylı anamnez alınır. Ek olarak; kan testleri ve beyin görüntüleme tetkikleri de istenebilir. Teşhis konulduktan sonra kişiye uygun tedavi planı oluşturulur. Tedavide kullanılan en temel yöntem psikoterapidir. Hekimin gerekli gördüğü vakalarda psikoterapiye ek olarak ilaç tedavisi eklenebilir. Hatta bazı vakalarda hekim, danışanın güvenliğinden endişe duyması halinde hastaneye yatış da isteyebilir. Ailenin desteği tedavi sürecinde büyük önem taşır. Terapiyle; kişinin geçmiş yaşantısına dair farkındalık kazanması ve duygu düzenleme becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir. Psikoterapi sürecinde diyalektik davranış terapisi, bilişsel davranışçı terapi, şema terapi ve psikodinamik terapi ekolleri genellikle tercih edilir. Kişinin baş etme becerilerini öğrenmesi üzerine çalışılır. Dürtüsel davranışları azaltmak, duygusal kontrolü sağlamak ,çevredekilerle sağlıklı iletişim kurmayı öğrenmek ve yaşam kalitesini artırmak terapinin hedefleri arasındadır.

Psikolog Funda Buharalı.

Psikoterapi Antalya, Antalya Psikoterapist.