Çocukta Ruhsal Sorunların Tedavisi

Ruhsal sorunlar, çocuk ya da yetişkin her yaşta ortaya çıkabilir, tıbbi tedavi ve psikolojik destek gerekebilir.

Çocuklardaki ruhsal sorunların tedavisi erişkinlere göre bazı farklılıklar gösterir. Erişkin psikiyatrisinde çoğu kez bireyin kendisi hedef alınırken, çocuk psikiyatrisinde tedavi aile ve okul işbirliğini de gerektirir.

Yeni doğan kardeş, kreş, anaokulu ve ilkokula ilk başlangıç, ebeveyn çatışmaları, boşanma, ailenin ekonomik krize girmesi, ev ya da oda değişikliği, okul, öğretmen ya da arkadaş değişikliği, herhangi bir nedenle ebeveynlerin uzun bir süre çocuktan ayrı kalması, hastalık, kaza, ölüm benzeri travmatik bir olayın yaşanması, ebeveynlerde psikolojik sorunların bulunması, alkol ya da madde bağımlısı anne baba olması çocukta ruhsal sorunlara yol açabilir.

Çocuğun davranışlarında ve ruh halinde bir değişiklik, gariplik hissettiğinizde vakit geçirmeden bir pedagog, psikolog ya da psikiyatristten destek almalısınız. Çocuk ya da yetişkin tüm ruhsal sorunların teşhis ve tedavisinde yetkili uzmanlar psikiyatristler olup, pedagog, psikolog, psikolojik danışman işbirliğine gidilebilir.

Çocukta ruhsal sorunların belirtileri gerginlik, sinirlilik, huzursuzluk, uyku ve beslenme düzeninde bozulma, gece dişlerini gıcırdatma, düzgün konuşurken kekelemeye başlama ya da bebeksi konuşma, tuvalet alışkanlığını kazanmışken altını ıslatma gibi belirtilerdir. Çocuk sessizleşip içine kapanabileceği gibi size ve arkadaşlarına saldırgan, hırçın bir tutum alabilir. Vurma, ısırma gibi davranışlarda bulunabilir. Korkular, kaygılar, tutturma ve takıntılar görülebilir. Annenin eteğine yapışıp evin içinde takip etme, yalnız başına odada kalamama, yalnız başına tuvalete gidememe çocukta psikolojik sorunlara işaret eden önemli belirtilerdir. Aşırı hareketlilik ruhsal sorun belirtisi olabileceği gibi aşırı halsizlik, bitkinlik, bulantı, karın ağrısı, baş ağrısı gibi fiziksel bulgular da çocukta ruhsal sorunlara işaret edebilir. Çocuğunuzun okul başarısı düşmüş, öğretmenlerinden, bakıcısından gelen uyarı ve şikâyetler artmışsa psikolojik bir sorun olabileceği akla getirilmelidir.

Sadece yetişkinlerle ya da kendinden büyük çocuklarla anlaşıp, oynamayı tercih eden, sürekli aynı oyuncakla tuhaf şekilde oynayan, göz iletişimi kurmayan, yaşına göre duygusal ve zihinsel açıdan geri kalan, sabırsız, inatçı, istediklerini ağlayarak ya da tutturarak yaptırmaya çalışan, yalan söyleyen, tırnaklarını yiyen, ara ara dalıp giden, tik geliştiren, her şeye hayır diyen, okula gitmek istemeyen, mastürbasyon yapmaya başlayan çocukta ruhsal sorun olasılığı yüksektir.

Çocukta ruhsal sorunların tedavisinde aileler uyanık olmalı, çocuktaki ruhsal ve davranışsal değişiklikleri iyi gözlemlemelidir. Erken müdahale bazen sadece basit bir rehberlik ile büyük sorunları başlamadan durdurabilir.

Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak, çocukların psikolojik sorun ve tedavilerinde ebeveynlere şu önemli noktaları anımsatmak isteriz.

1)Psikiyatriste gitmekten çekinip korkmayın. Size önemsiz gelen bir belirti büyük bir sorunun başlangıcı olabileceği gibi, zor ve çok ağır gördüğünüz bir sorun, doğru rehberlik ve yönlendirme ile danışmanlık bazında da çözülebilir.

2)Çocuğunuzun ruhsal sorunun çözümünde aceleci olmayın. Sabırsız davranmanız problemi büyütebilir.

3)Ebeveyn olarak, çocuktaki ruhsal sorunda payınız olabileceği kadar tedavinin başarısında da büyük katkınız olacaktır. Tedaviye ve hekiminize güvenin, tedaviyi yarıda bırakmayın, anne baba olarak sorumluluğunuzu unutmayın. Geçek dışı ve abartılı beklentilerden uzak durun.

Çocuktaki ruhsal sorunların tedavisinde hastalığın şekli, çocuğun yaşı, duygusal ve zihinsel gelişimi, ilişki kurabilme yeteneğine göre bir tedavi yöntemi belirlenir, aile, okul ve öğretmen ile mutlaka iş birliğine gidilir.

Çocuktaki ruhsal sorunun kaynağı ve nedeni ne olursa olsun ailenin tutum ve davranışı birinci derecede önemlidir. Biyolojik nedenli ruhsal hastalıklarda bile ailenin çocuğa yaklaşımı tedaviyi olumlu ya da olumsuz etkiler. Anne, baba ve kardeşlerle olan iletişim ve etkileşim ise birçok ruhsal sorunun ana kaynağıdır. Tüm etkilere açık, kendini koruma ve bakım konusunda yetersiz olan çocuk çevredeki olumsuzluklardan doğrudan etkilenir. Örneğin, aile içinde şiddete uğrayan, hor görülen, aşağılanan bir çocuğun kendine güvensiz, içine kapalı, mutsuz olması gayet doğaldır.

3-4 yaşın altındaki çocukların psikolojik sorunlarının çözümünde ise hemen her şey ailenin tutum ve davranışlarına bağlıdır. Aileye verilecek rehberlik hizmeti hatalı tutumları ortadan kaldırarak sağlıklı bir ruhsal gelişimi kolaylaştırır.

Psikiyatride ilaç kullanımı ruhsal sorunların tedavisinde önemli bir seçenektir. Çocuklarda psikiyatrik ilaç kullanımı yetişkinlere oranla sınırlı olmakla birlikte, hekim tarafından uygun görüldüğünde ilaç tedavisine karşı çıkmamalı, ancak ilaçlarla ilgili bilgi sahibi olarak kafanızdaki soru işaretlerini gidermelisiniz. Psikiyatristiniz ilaç konusunda sizi ayrıntılı olarak bilgilendirecektir.

Bazı aileler ilaca karşı önyargılı olumsuz tutum alırken, bazı aileler ise ilaçtan sınırsız bir beklenti içine girerler. Tek çözüm olarak ilacı görme kolaylığına kaçılmamalıdır.

Aileye rehberlik ve ilaç tedavisi yanında bireysel psikoterapi, bilişsel davranışçı terapi, oyun terapisi, grup terapisi ve aile terapisi de çocuğun ruhsal sorunlarının tedavisinde kullanılır.

Psikiyatrik ilaç kullanımında Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak ailelere şu önerilerde bulunmak isteriz.

1)İlaç başlama kararı hekime aittir. Psikiyatristinize güvenin, ilaçla ilgili aklınıza takılan her ayrıntıyı sorun, komşu, akraba ya da uzman olmayan kişilerin önerilerini dikkate almayın.

2)Halk arasında psikiyatrik ilaçların uyuşturucu olduklarına dair yaygın bir kanı vardır. Uyuşturucu ilaçlar uyku hali, sersemlik, gevşeme, uyuşukluk ve rahatlama hissi verirken, benzer etkileri almak için giderek dozu arttırmak gerekir ve bağımlılık yapar. Günümüzde kullanılan psikiyatrik ilaçlar ilk zamanlarda uyku, sersemlik, uyuşukluk hali gibi yan etkiler gösterse de uyuşturucu ilaçlar olmayıp, bağımlılık yapmazlar. Bu yan etkiler de kullandıkça azalır ve kaybolur. Uyuşturucu özelliği bulunan ilaçlar ise psikiyatristiniz tarafından kısa süreliğine önerilebilir ve azaltarak kesme yoluna gidilir.

Özetle hekim kontrolünde olduktan sonra ilaç kullanmaktan çekinmeyiniz.

3)İlaçlar duygu ve davranışları yönlendiren beyindeki nörokimyasal maddeleri etkilerler. Tedavi etkisi buradan gelir.

4)İlaca uygun doz ve sürede devam edilmelidir. Belirtilerin azalması ya da kaybolması hastalığın tedavi edildiği anlamına gelmez. Psikiyatristinizin önerdiği süre boyunca ilacı kullanmalı, kendi kendinize doz azaltma ya da kesme yapmamalısınız.

5)Bazı psikiyatrik ilaçların kullanımında yan etkileri zamanında saptamak için özel tetkikler gerekebilir. Bunları ihmal etmeyin.

6)Beklenmedik yan etkileri hekiminizle paylaşın. İlaca başlandığında hafif yan etkiler doğaldır, bunlar birkaç hafta içinde azalır ve kaybolur.

7)Küçük yaştaki çocuklara ilaçlar ebeveynleri tarafından verilmeli, çocuğun ulaşabileceği yerlerde bulundurulmamalıdır.

8)Ergenler ilaçlarını kendileri alabilir, ancak alıp almadıkları kontrol edilmelidir. İntihar riski olan ruhsal bozukluklarda ise ilaçlar ergene teslim edilmez.

9)Çocuğunuz başka bir hastalıktan dolayı ilaç kullanıyorsa bunu hekiminize mutlaka bildirin.

Ruhsal sorunların çözümü her yaşta mümkündür. Çocukların psikolojik tedavilerinde aileye verilecek rehberlik ve eğitim hizmeti ile birçok sorun kendiliğinden çözülür. Ailenin çocuğa tutum ve yaklaşımı tedavide birinci sırayı alır. Çocuğun ruhsal gelişimi anne ve babanın elinde şekillenir.

Ruhsal bozukluğun çeşidi ve şiddetine göre ilaç tedavisi, psikoterapi uygulamaları, oyun tedavileri, grup tedavileri, aile terapisi, özel eğitim programları tek başına ya da kombine biçimde tedaviye dâhil edilir.

Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak biz de çocuğun psikolojik sorunlarının tedavisinde psikiyatri hizmeti yanında aileye eğitim ve danışmanlık, grup ve aile terapisi ile yanınızdayız.

Biz yetişkinlerin hatalı davranışlarımızın çocuklarımızda ömür boyu psikolojik sorunlara sebep olabileceğini bilelim, toplumumuzun güvencesi çocuklarımızın beden ve ruh sağlıklarını koruyalım.

Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi, Psikiyatrist Emine Filiz Uluhan, Lara/Muratpaşa/Antalya.