Mizofoni

Seçici ses duyarlılığı olarak bilinen mizofoni, diğer insanların çıkardığı bazı seslere karşı tekrarlayıcı ve orantısız bir şekilde duygusal tepki vermektir. Mizofoni kelimesi, Yunanca nefret anlamına gelen “misos” ve ses anlamına gelen “ fone” kelimelerinin birleşiminden oluşarak “sesten nefret etmek” anlamına gelmektedir.
Bazı seslere karşı oluşan aşırı duyarlılık sonucunda psikolojik ve fizyolojik semptomlarla birlikte ortaya çıkmaktadır.

Yapılan araştırmalarda özellikle MRI taramalarında, mizofoniden muzdarip olan kişilerin beyin görüntülemelerinde bazı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Tetikleyici seslerin duyulmasıyla, beynin tepki verme kısmında belirgin bir farklılık olduğu gözlenmiştir. İşitsel korteks ve sol amigdala kısmında hiperaktivasyon bulgularına rastlanmıştır. Bu da, beynin gerçek bir anormalliği olduğunu ortaya koymuştur.

Hemen hemen her davranış potansiyel bir tetikleyici unsuru olabilir. Özellikle bazı hayvan seslerine, klavye ve kalem tıklamalarına, nefes alma, hırıltılı solunum, höpürdetme, burun çekme, dudak şapırdatma, çiğneme ve parmak eklemlerini çıtlatma gibi oluşan tekrarlayıcı sesler bazı insanları rahatsız etmezken, mizofoniden muzdarip olan kişiler bu davranışlara karşı birtakım duygusal tepkiler verir. Bu davranışlara karşı oluşan aşırı hassasiyet sonucunda sıkıntı, anksiyete, öfke, panik, tiksinti ve nefret gibi duygular ortaya çıkar.

Mizofoni nedeniyle yaşanan kontrol kaybı sonucunda; hissedilen huzursuzluk öfkeye dönüşür. Sesin kaynağı olan kişiye karşı sözlü hakaret ya da kırıcı davranışlar meydana gelir. Kişide agresyon artar ve tetikleyici seslerin duyulmasıyla birlikte kaçınma, kaygı ve depresyon gibi psikolojik problemler ortaya çıkar. Buna ek olarak, kaslarda gerginlik, kalp atışlarının hızlanması ve hızlı nefes alıp verme ve vücut sıcaklığın yükselmesi gibi fiziksel belirtiler de eşlik edebilir. Bu durum kişinin sosyal yaşamından soyutlanmasına neden olur. Sosyal aktivite ve ilişkilerini olumsuz yönde etkilemeye başlar.

Mizofoni şiddeti kişiden kişiye değişkenlik göstermesiyle birlikte neden kaynaklandığı henüz bilinmemektedir. Fakat kulak hassasiyeti fazla olan, obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete bozuklukları ve touretta sendromu gibi psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklara sahip kişilerde mizofoni belirtileri yüksek oranda gözlenmektedir. Genellikle aile bireylerinden herhangi birinde de ortaya çıkan genetik bir bileşen olduğu düşünülmekle beraber psikolojik ve nörolojik faktörlerin neden olduğu bir hastalıktır.

Yapılan araştırmalar hastalığın başlangıcının çoğunlukla çocukluk ve ergenlik döneminde bazı belirtilerle ortaya çıktığına dikkat çekmektedir. Ancak bazı çalışmalarda ise yetişkinlik döneminde mizofoni hastalığının başladığına dikkat çekmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda mizofoni, DSM-5 ve ICD -10 gibi güncel tanı kriterlerinin içinde yer almamasına rağmen, psikiyatrik hastalık grubu içinde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.Tanı kriterleri ve hastalığın şiddetini değerlendirebilmek için geliştirilen bazı ölçekler mevcuttur.

Mizofoni hastalığının net bir tedavisi bulunmamakla beraber, tedaviye yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu hastalığa neden olan fizyolojik ve psikolojik öykü değerlendirilerek kişiye özgü bir tedavi planı oluşturulur. Hastalığın tedavisinde psikiyatrik destek alınması önemlidir. Psikoterapi ve hekimin uygun gördüğü vakalarda ilaç desteğiyle birlikte devam edilebilir. Psikoterapide, psikolojik sorunların ve bu hastalığa neden olduğu düşünülen etkenlerin ortadan kaldırılması hedeflenir. Tetikleyici seslere karşı artan tepkilerin kontrol altına alınması amaçlanır. Dolayısıyla yaşanan sıkıntılarla baş edebilmek için kişiye uygun terapi teknikleriyle birlikte danışan desteklenir.

Psikolog Funda Buharalı.

Psikoterapi Antalya, Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi.