Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Uygun zaman ve ön hazırlıkların yapılmış olması tuvalet eğitiminde hassas noktadır.

48 aylık olmasına rağmen çocuğunuzu bezlemek durumunda kalıyorsanız uzman desteği almalısınız. 24-36 aylar arası tuvalet eğitimi için en ideal zaman olup, çoğu çocuk bu dönemde tuvalet alışkanlığını kazanır ve bezlenmekten kurtulur. Çocuk psikiyatrisinde geceleri altını ıslatma 5 yaşına kadar normal kabul edilir.

Çocuklarda 2 yaş civarında araştırma, inceleme, merak doruk yapar. Anne-babayı taklit etmeye başlar, onları model alır. Barsak ve mesane kontrolü için gerekli otonomik fonksiyonların kazanıldığı bu dönemde, ebeveynler çocuktan gelecek hazır olduğuna dair sinyalleri takip etmeli ve uygulamaya kademeli olarak geçmelidirler.

Gün içinde 3-4 saat kuru kalabilen, yürüyen, 3-5 dakika aynı pozisyonda oturabilen, pantolonunu ya da eteğini indirip kaldırabilen, ıslak olunca rahatsızlığını ifade eden, tuvaletle ilgili gözlem ve merakı artan, lazımlık veya sizin tutarak tuvalet yaptırmaya çalışmanıza aşırı olumsuz tepki vermeyen, kısa ve öz talimatları anlayabilen çocuklar için tuvalet eğitimine başlama zamanı gelmiştir.

Tuvalet eğitimine başlama zamanında huzurlu bir dönem yakalanması çok önemlidir. Yeterli zamanınızın olmadığı, stresli ve gergin dönemlerinizde tuvalet eğitimine başlamayın. Birden fazla kişi tuvalet eğitimi vermeye çalışırsa zorluk yaşanabilir. Yeni bakıcı, yeni kardeş, hastalık, ölüm, ev değişikliği gibi çocuğun hayatını etkileyen önemli zamanlarda tuvalet eğitimi için acele edilmemelidir.

Tuvalet eğitiminde şu özelliklere dikkat etmenizi, Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak öneririz.

1)Asıl tuvalet eğitimine geçmeden önceki dönemlerde, gün içinde belirli aralıklarla giyinik olarak lazımlığa oturma alıştırmaları yapmak büyük kolaylık sağlayacaktır.

2)Çocuğunuzla birlikte, onun da beğeneceği bir lazımlık seçin.

3)Tuvalette ne yapacağını basitçe anlatın.

4)Çocuğunuzu iyi gözlemleyerek çişi ya da kakası geldiğinde ne yaptığını öğrenin.

5)Kullanması basit, kolay giyilip çıkarılabilen giysiler seçin.

6)İlk zamanlarda tuvalete beraber gidin, yanında durun.

7)Aşırı tepki veren, tuvaleti kullanmayacağım diye direnen çocukla asla inatlaşarak zorlamayın.

8)Çocuk eğitiminde asıl olan ödüllendirmek, takdir etmektir. Kızmak, ayıplamak yerine başarılı sonucu alkış, sevgi vs. ile ödüllendirin. Burada abartıya kaçılmamalı, tuvalet zamanı bir tören haline getirilmemelidir. Aferin demek en iyi ödül olabilir.

9)Çocuğun lazımlıkta yeterli süre oturmasına yardımcı olun. Oyalanacağı bir şeyler vermek ya da bizzat yanında bulunmak faydalı olacaktır.

10)Ara sıra altına kaçırması gayet doğaldır. Bu durumu peşinen kabul edin.

11)Sık sık tuvaletin var mı? diye sormak yerine belli aralıklarla tuvalete götürmek daha doğru bir yaklaşımdır.

12)Tuvaleti pis bir yer olarak tanımlamayın, çiş ya da kakasından iğrenmesine yol açacak hareket ve söylemlerden kaçının. (Kötü koktu, pis oldu, mikrop kaparsın gibi).

13)Asla aceleci, zorlayıcı, öfkeli davranmayın. Direnç gösteren çocuklarda tuvalet eğitimine 1-2 hafta ara verilebilir.

14)Eğitim sırasında bez uygulanmaması doğru bir yaklaşımdır.

Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak ebeveynlere tuvalet eğitiminin doğal bir gelişme süreci olduğunu belirtmek isteriz. Tuvalet eğitiminin erken ya da geç tamamlanması çocuğun genel başarısıyla kıyaslanacak bir durum değildir.

Tuvalet eğitimi tamamen anne-babanın kontrolünde olan bir şey de değildir. Sizin sorumluluğunuz sürece destek olup, çocuğu yönlendirmek ve yüreklendirmektir.

Gelişim düzeyi normal olan çocuklarda tuvalet eğitimine başlama yaşı, 4 yaşı geçmemelidir. Bu gibi gecikme durumlarında ve tuvalet eğitiminde baskı uygulanan çocuklarda yetişkin dönemlerinde mükemmeliyetçi, aşırı titiz, her işi eksiksiz yapma zorunda hissetme gibi psikolojik eğilimler ortaya çıkabilir.

Gece altına kaçırma ihtimaline karşı yatmadan evvel sıvı içecekler verilmemesi, yatmadan evvel tuvalete götürülmesi, yatağa koruyucu örtü serilmesi bir dönem alınması gereken tedbirlerdendir.

Bazı çocuklar kendi evleri dışında tuvaletini yapmak istemeyebilir. Bu durumda çocukta titizlik, takıntı, düzen ve kural merakı, kaygı sorunları psikolojik-psikiyatrik açıdan değerlendirilmeli, hatalı ebeveyn tutumları da gözden kaçırılmamalıdır.

Daha önce kazanılmış tuvalet alışkanlığının geriye dönmesi durumunda ise, üriner enfeksiyon gibi tıbbi sorunların yanı sıra çocuk istismarı dahil pek çok psikolojik-psikiyatrik faktör rol oynayabilir.

Psikiyatrist ve Psikoterapist Filiz Uluhan, Psikoterapi Antalya, Lara/Muratpaşa/Antalya.