Çocuklarda Görülen Bazı Davranışsal Sorunlar

Çocukluk döneminde bazı davranışsal durumlar ve negatif tutumlar ebeveynleri oldukça yorar ve üzer. Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi olarak bu yazımızda sık karşılaşılan çocuk sorunlarından ve bunlarla başa çıkma yollarından söz edeceğiz.

Ağlayan Çocuklar:

Ağlamayan bebeğe meme vermezler hesabı ağlamayan çocuk yoktur. Ancak bu durum bazen ciddi boyutlara ulaşmakta, anne babanın psikolojisini alt üst edebilmektedir.

Bebeklerin tek iletişim yolu ağlamaktır. Acıkınca, altı pislenince, karnında gaz olunca, uykusu gelince ağlayacak, problemini haber verecektir. Daha büyük çocuklarda ise ilgi arayışı, güç isteği, öç arayışı, yetersizlik göstergesi, anlık hayal kırıklıkları, engellenmiş olma ve kızgınlık gibi sebeplerle ağlama görülebilir.

Ağlayan çocuğu durdurmak sizin elinizdedir. Bunun için de çocuğunuzu yeterince iyi tanımalı, her durumla etkin biçimde ilgilenebilmelisiniz.

Ağlamakta olan çocuğunuza ağlamayı kesmesini emretmek veya onu ‘’ağlayan bebek’’, ‘’sulu göz’’, ‘’sümsük’’ gibi sıfatlarla aşağılamak en büyük hata olacaktır. O anda sizin de sinirleriniz yıpranmış, soğukkanlılığınızı yitirmiş olabilirsiniz. Çocuğunuza sevgi, şefkat ve iyimserlikle yaklaşabilme gücünü kendinizde bulana kadar müdahale etmemeniz, gerekirse odayı terk etmeniz doğru olacaktır.

Onları oldukları gibi sevdiğiniz konusunda inandırmanız, iyi bir dinleyici olmanız, duygularını ifade etmeleri için cesaretlendirmeniz, yardımınızı istemediği sürece problemlerini tek başına çözmesine izin vermeniz, onu anladığınızı hissettirmeniz, ağlarken kucağınızda oturmak isteyip istemediğini sormanız ve ona göre davranmanız, çocuğunuza doğru zamanlamayı öğretmeniz, ev içinde yumuşak yastık, oyuncak hayvanlar vs.nin bulunduğu sakinleşebilecek bir ortam hazırlamanız ağlama sorununda faydalı olacak yöntemlerdir.

İnatçı Çocuk:

İnatçı ve dayatıcı çocuklar zorlu bir problemdir. Anne babalar çocuğu dinlememek, ciddiye almamak ve hiçbir zaman haklı bulmamak ile onların her isteğini yapmak, şımartmak, tüm arzularına boyun eğmek arasındaki ince çizgiyi bulmak durumundadır.

Ceza bu çocuklar için bir çözüm getirmez. Çocuk pes etmeyecek, güç çekişmesi ve öç alma isteğini de tetikleyerek durum daha da kötüleşecektir.

Örneğin, sütünü bardağa kendi koyup içmek isteyen çocuğa, sen dökersin, olmaz demeden, bunun eğitimini vererek, müdahale etmeden fakat kontrollü olarak yaklaşabilirsiniz. Bunu tüm eylemlerde uygulayabilirsiniz.

Özellikle 4 ve üzeri yaştaki çocukların özerklik denemelerini desteklemeli, her işin sizin işiniz olduğu duygusuna kapılmadan yapmalarına fırsat vermelisiniz. Ona güvenmeli, yapabilirsin duygusunu aşılamalısınız.

Bir güç çekişmesi içine girdiğinde ve kaba dileklerde bulunduğunda bu istekleri önemsemeyeceğinizi açıkça belirtmeli, istikrarlı olarak taviz vermemelisiniz. Şefkatli, saygılı ama yerinde katı olabilmelisiniz.

Küfürlü Konuşan Çocuk:

Çocuklar iyi bir gözlemci ve taklitçidir. Bazen sadece dikkat çekmek için, bazen de öfkesini göstermek için, anlamını bilmeden, televizyondan, yetişkinlerden ya da arkadaşlarından öğrendikleri küfürleri ulu orta kullanabilirler.

• Çocuk ilgi görmüyorsa, yaptığı güzel şeyler doğal kabul edilip takdir edilmiyorsa, fakat olumsuz her davranışına hemen tepkide bulunuluyorsa küfrü bir ilgi aracı olarak kullanması gayet doğaldır.
• Bazı çocuklar yetişkinleri şok etmeyi eğlenceli bulduklarından küfür edebilir.
• Yaşam alanı çok daraltılan çocuk kızgınlıktan küfür edebilir.
• Küfür bazen isyan ederek bağımsızlığını gösterme amacı da taşıyabilir.
• Bazı çocuklar ise büyüdüklerini, olgunlaştıklarını ispat etmek için küfredebilirler.
• Akranlar tarafından onaylanma arzusu da küfürlü konuşmada bir etkendir.

Çocuğunuz küfrü alışkanlık haline getirmişse şunları yapmalısınız;

• Öncelikle siz ağzınızdan kaba ve küfürlü söz çıkarmayın.
• Çocuğunuzun kızgınlığını, öfkesini ifade etmesine fırsat verin.
• Küfür kelimelerini tanımlayarak aranızda tartışın.

Küfür ettiğini duyduğunuzda panikleyip şaşırarak ilgi odağı yapmaktan kaçının, ilgiyi başka yöne çekin.

• Bir küfür kelimesini sessizlik oyunu oynayarak, senin kullandığın kelimenin anlamı nedir, ben anlamıyorum diyerek çocuktan izahat istemek uygun olabilir.
• Çocuk kötü bir kelime kullandığında 5 dakika boyunca bu kelimeyi söylemesini isteyin. Bu yöntem çocuğu o sözcüğü kullanmaktan soğutabilmektedir. Buna kötü sözcüklerin yıpratılması diyoruz.
• Kötü söz söyleyen çocuğu ondan vazgeçene kadar sevdiği bir şeyden mahrum edecek basit cezalar verebilirsiniz. Dövmek, bağırmak, tehdit etmek gibi ceza ve eylemleri asla uygulamayın.
• Uygunsuz sözcüklerin yerine, kabul edilebilir sözcükler kullanması için çocuğu bilgilendirin. Olumlu sözcükleri kullandığında övün, teşvik edici yaklaşın.

Olumsuz Çocuk:

Bazı çocuklar hiçbir şeyden memnun olmaz ve hiç mutlu gözükmezler. Bu durumda çoğu ebeveyn yanlış bir şeyler yapmakta olduğunu düşünür. Ne kadar çabalasa da çocuk için hiçbir şey tam doğru olmayacak, anne baba hayal kırıklığı yaşayacaktır.

Çocukların dünyanın merkezi değil bir parçası olduklarını öğrenmek, kendilerine sunulan nimetler için takdir ve şükran duyabilmek, hayatın inişli çıkışlı olduğunu görebilmek için zamana ihtiyaçları vardır. Öncelikle çocuğunuz bardağın hep boş tarafını görüyorsa bunun büyük bir sakıncası olmadığını bilmelisiniz.

Çocuğunuzun şikayetlerini, memnuniyetsizliklerini yargılamadan ve durumu düzeltmeye çalışmadan dinlemeli, her yakındığında dünyasını daha da iyileştirmek zorunda olmadığınızı bilmelisiniz. Onun düş kırıklıklarını dinlemeye gönüllü olduğunuzu ama iyi, olumlu şeyler de duymak istediğinizi söyleyin.

Çocuğunuzu kardeşleriyle ya da diğer çocuklarla kıyaslamayın. Onunla özel zaman geçirmeye gayret edin. Onu azarlamak yerine güçlü kılmaya çalışın.

Çocuğunuz davranış sorunları yaşıyorsa Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezinin uzman psikolog ve psikiyatrist ekibinden gerekli desteği alabilirsiniz.

Psikiyatrist ve Psikoterapist Emine Filiz Uluhan.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi, Çocuk Psikolojisi ve Çocuklarda Davranış Problemlerinin Tedavisi, Lara/Muratpaşa/Antalya.