Babanın Çocuk Gelişimindeki Yeri

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi olarak bu yazımızda babanın çocuk gelişimi üzerindeki etkilerine değineceğiz.

Çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminde babanın rolü büyük önem taşımaktadır. Geleneksel ataerkil aile yaşantısında babanın çocuklarına karşı sorumlulukları koruyucu, otoriter, sevgisini belli etmeyen, disiplinli ve para kazanan olarak tanımlanmaktayken, şimdi ise çocuk gelişiminde annelerle eşit sorumluluklar yer almaktadır.

Günümüzde iş hayatına atılan kadın sayısının artmasıyla birlikte geleneksel aile yapıları değişime uğramıştır. Kadın ve erkeğin cinsiyet rollerine ilişkin kalıp yargıların değişimi en çok ev işlerine ve çocuk bakımına yansımıştır. “ Baba olma” kavramı değişerek çocuğuyla ilgilenen, gerektiğinde çocuğunun bakım ve ihtiyaçlarını karşılayabilen ve çocuğuyla oyunlar oynayan bir yetişkin haline dönüşmüştür.

Babalık duygusu, annelik gibi içgüdüsel ve hormonal durumlara bağlı değildir. Hamilelik sürecinde anne adayları, kendisini annelik psikolojisine hazırlayabiliyorken, baba adayları bu süreci eşine destek olmaya çalışarak geçirmektedir. Bebek dünyaya geldikten sonra babalık duygusu gelişmeye başlamaktadır. Doğumdan sonra bebeğin bakım ve ihtiyaçlarında anneye yarımcı olmak, bebekle fiziksel temas halinde olmak ve iletişim kurmak baba rolünün gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Çocuğun sağlıklı bir benlik algısı oluşturabilmesi için güven veren ve sevgi dolu bir babayla büyümesi büyük önem taşımaktadır. Yapılan araştırmalar, baba ile kurulan sağlıklı iletişimin çocuğun bilişsel gelişimine olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Sağlıklı bir baba-çocuk ilişkisinin çocuğun problem çözme becerilerine, analitik becerisine, sözel zekasına ve akademik başarısına olumlu katkıları olduğu görülmüştür. Aynı zamanda babanın ilgisi çocuğun duygusal gelişimi için önemli bir yere sahiptir. Babanın, çocuğun gelişimine aktif katılım göstermesi çocuktaki davranış problemlerini de azaltmakta ve çocuğun güven duygusunun ve psikososyal uyumunun artmasına destek olmaktadır.

Aile içerisinde hem erkek hem kız çocukları için baba önemli bir rol modeldir. Erkek çocuklarının baba ile özdeşim kurabilmesi için, babanın oğluyla uyumlu bir iletişim içerisinde olması ve hemcinslerinin nasıl davrandığını öğrenebilmesi için babanın sağlıklı bir rol model olması önemlidir. Erkek çocuk, babayı taklit eder. Babanın anneyle kurduğu iletişimi gözlemleyerek kendi davranışlarını biçimlendirir. Özellikle erkek çocukları babaları neleri seviyorsa ya da nelerden hoşlanıyorsa aynı tutumları sergilemesinin nedeni babayı rol model aldığı içindir.

Kız çocukları için baba figürü, tanıdığı ilk erkek olması nedeniyle karşı cinsi tanıma ve karşı cinsle kurulan ilişkinin şeklini belirlemektedir. Gelecekte kuracak olduğu romantik ilişkisinde babasına benzeyen erkeklere yakınlık göstermesi ya da ilişkisinde babasının özelliklerini araması bu sebeptendir. Bu nedenle, baba ile kurulan sağlıklı ilişki çocuğun daha özgüvenli olmasına ve daha sosyal bir yaşam sürmesine yardımcı olmaktadır.

Sağlıklı Baba Çocuk İlişkisi İçin Öneriler:
*İlk olarak, çocuğunuz dünyaya geldiği andan itibaren uyutma, banyo yaptırma ve beslenme gibi öz bakım ihtiyaçlarında anneye destek olmaya çalışın ve sorumluluk alın. Böylece sağlıklı baba çocuk ilişkisini başlatmış olursunuz.

*Sevginizi hem sözel hem de davranışsal olarak çocuğunuza göstermeye özen gösterin. Babalık sevgisi çocuğun özgüveninin gelişmesinde önemli rol oynar.

*Çocuğunuza davranışlarınızla rol model olduğunuzu sık sık kendinize hatırlatın. Çünkü çocuklarınızın davranışları sizin yansımalarınızdır.

*Fazla hoşgörü yerine sağlıklı sınırlar çerçevesinde çocuğunuzla ilişkinizi şekillendirin.

*Otoriter bir tutum sergilemek yerine sabırlı ve anlayışlı olun. Yeri geldiği zaman esnek davranmaya çalışın.

*Çocuğunuza değerli olduğunu sözel olarak ya da davranışlarınızla destekleyin.

*Çocuğunuz size bir şeyler anlatıyorken etkin bir şekilde dinlemeye önem verin. Başka şeylerle meşgulseniz kısa bir süreliğine ara verip göz teması kurarak onu dinlediğinizi belli edin.

*Çocuğunuzun olumlu bir davranışında övgünüzü belli edin.

*Her akşam çocuğunuza gününün nasıl geçtiğiyle ilgili sorular sorun ve sizinle paylaşımlar yapması için onu teşvik edin.

*Birlikte keyifli ve kaliteli zamanlar geçirmeye özen gösterin.

Psikolog Funda Buharalı.