Çocuk ve Ergenlerde Grup Psikoterapisi

Psikiyatride önemli tedavi araçlarından biri olan grup psikoterapisi, çocuk ve ergenlerde de başarıyla uygulanan bir terapi yöntemidir.

Çocuk ve ergenlerde yapılacak grup psikoterapilerinde gelişimsel olarak uygun yöntemler kullanıldığı sürece, her yaştaki çocuk ve ergen için olumlu sonuçlara imza atılabilir. Grubun etkin olacağı tarz, çocukların gelişimsel seviyelerine, zeka düzeylerine ve ele alınan sorunlara bağlıdır.

Sosyal becerileri geliştirme, sosyal destek verme amacıyla ya da kaygı bozuklukları, sosyal fobi, depresyon, öğrenme güçlükleri, davranış bozuklukları, madde kullanımı gibi psikolojik sorunların tedavisinde grup tedavilerinden yararlanılabilir.

Davranışsal ve bilişsel-davranışsal tabanlı gruplarda, grup lideri aktif rol alıp, sosyal etkileşimleri ve istenen davranışları harekete geçirirken, psikodinamik yönelimli grup terapilerinde lider daha pasif rol alacaktır.

Tedavide grubun sinerjik etkisi olmakta, çoğu kez çocuk ve ergenleri bireysel olarak tedavi etmekten daha fazla bir katkı sağlayabilmektedir.

Irving Yalom, aşağıdaki teorik bileşenlerin grup psikoterapilerinde tedaviyi sağladığına işaret eder:

• Umut: Benzer güçlükleri yaşayan akranlarıyla bir araya gelen çocuk ve ergen, akranlarının sorunlarıyla nasıl baş ettiklerini aktif olarak gözlemlediğinde iyileşme umudu elde edecektir.
• Evrensellik: Psikiyatrik ya da psikolojik bir sorun yaşayan ergen ve çocuk genelde kendilerini akranlarına yabancılaşmış hissederler ve izole olurlar. Grup tedavisinde bu izolasyon kolayca kalkmakta, kişi kendi rahatsızlığını tüm kimliğinin küçük bir parçası olarak görebilmektedir.
• Bilgi aktarımı: Grup psikoterapisindeki ortam, çocuk ve ergen için bir okul ortamı gibidir. Yeni bilgiler edinilir, çocuk öğrendiğini diğerlerine gösterirken veya onlara yardımcı olurken öğrenmeyi pekiştirme fırsatı sağlar.
• Özgecilik: Grup içinde akranlarına yardımcı olan ve onların mücadelesinin farkına varan çocuk ve ergenin özsaygısı gelişecek, kendi sorunları üzerinde hakimiyet kuracaktır.
• Sosyal beceri kazanımı: Grup terapisi, sosyal becerilerin ve kişilerarası iletişim becerilerinin bir lider rehberliğinde geliştirilebildiği güvenli bir ortamdır.

Çocuklarla yapılan grup terapilerinde hayal gücü ve oyun çok sık kullanılır. Terapistler çocukların dikkat süresi seviyelerinin, tutarlılığa olan ihtiyaçlarının ve sınırlarının mutlaka farkında olmalıdırlar. Okul öncesi yaş grubunda destekleyici yetişkin davranışı örneği tedavide çok olumlu sonuçlar doğurur. Çocuklarda yalnızca kız, yalnızca erkek ya da karma gruplar kurulabilse de yalnızca kız ya da yalnızca erkek gruplar daha çok ergenler için kullanılır.

Okul Öncesi ve Erken Okul Çağı Grupları:

Okul öncesi grup terapilerinde kuklalar veya bir sanat eseri gibi özel teknikler kullanılır. Kuklalarla terapide bir oyun kurgulanarak çocuklar fantezilerini kuklalar üzerine yansıtırlar. Grup, çocuğa diğer üyelerle etkileşimde bulunmak yerine kuklalarla hareket ederek yardımcı olur.

Oyun grup terapilerinde ise serbest oyun alanı içinde çocukların birbirlerine ve terapiste karşı hareketleri değerlendirilir. Psikoterapist, oyun sırasında çocukların fantezilerini sözcükle ifade etmelerine yardımcı olmalıdır. Terapist gereğinde aktif kısıtlamalar yapabilir. Grup terapilerinde de, bireysel oyun terapilerinde kullanılan geleneksel oyuncaklar tercih edilir. Oyun esnasında oyuncaklar, agresif dürtülerin dışa vurduğu gereçlerdir. Çocuğun evde yaşadığı sıkıntılar oyuncaklar aracılığıyla açığa çıkacaktır. Fobileri olan çocuklar, utangaç ve içine kapanık çocuklar, yıkıcı davranış bozuklukları olan çocuklar grup oyun terapilerinden sıklıkla fayda görürler.

Fiziksel engelli, konuşma ve dil gecikmeli, otizmli çocukların tedavilerinde de grup psikoterapileri sık kullanılır. Haftada iki kez yapılan grup aktiviteleri karşılıklı öğretme-öğrenme ortamında anne ve çocukları kapsar.

Okul Çağı Grupları:

Etkinlikli grup psikoterapileri bu çağda sık tercih edilir. Terapötik olarak uygun bir ortamdaki düzeltici deneyimlerin çocukların kendi aralarında ve yetişkinlerle uygun sosyal etkileşimleri arttırmasına dayalıdır. Görüşme teknikleri, fantezilerin sözel açıklanması, grup oyunları, grup çalışmaları ve diğer iletişim yöntemleri tedavi amacıyla kullanılır. Çocuklar ortak problemlerinden dolayı bir arada olduklarının ve bu sayede problemlerine çözüm bulunacağının farkındadırlar. Grup içinde rüyalarını, fantezilerini, hayallerinin ve kötü tecrübelerini ifade ederler.

Ergen Grupları:

Tek cinsiyetli ergen gruplarında, küçük yaştaki çocuklar için kullanılan yöntemler kısmen uyarlanarak kullanılmaktadır. Terapistin rolü aktif ve yönlendiricidir. Oyun, resim çizme, psikodrama ve diğer sözel olmayan ifade şekilleri kullanılabilir.

Belirgin şekilde kişilik bozukluğuna sahip ergenlerde aktivite grup psikoterapileri oldukça iyi neticeler vermektedir. Burada genelde aynı cinsiyetten oluşan ergenler fiziksel ve çevresel özellikleri özel tasarlanmış bir ortamda, serbest aktivitelerde bulunurlar.

Diğer gruplar:

DEHB, depresyon, yeme bozuklukları, ölüm sonrası yas gibi çocukların spesifik tedavi odaklı psikoterapilerinde de grup terapileri iyi sonuçlar vermektedir.

Grup terapilerinde de diğer psikoterapilerde olduğu gibi ebeveynlerin işbirliği çok önemlidir. Kendileriyle ilgili terapiyi kabul etmeyen anne babaların çocuklarının tedavisi zor olacak, hatta mümkün olmayacaktır.

Çocuk ve ergenlerin psikolojik sorunlarının tedavisinde gerek bireysel, gerekse grup terapileri ile Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi olarak ebeveylerimizin yanındayız.

Psikoterapist ve Psikiyatrist Doktor Emine Filiz Uluhan, Psikoterapi Antalya, Antalya Grup Psikoterapisi, Lara/Muratpaşa/Antalya.