Aile Terapisi Nedir

Aile terapisi eş ve çocuklar ile gereğinde yakın akrabaları da kapsayan, aile üyelerini ilgilendiren sorunlara yönelik bir terapi formatıdır.

Aile terapisinde aile üyelerinden birinde gelişen psikiyatrik ya da psikolojik sorun aile ilişkileri dinamikleri çerçevesinde ele alınarak tedaviye gidilir ya da aile içindeki bireylerin ilişkisel çatışma, sıkıntı ve şikayetleri bir bütünlük içinde çözümlenmeye çalışılır.

1950’ li yıllarda bilimsel temelleri atılan aile terapileri yanında, günümüzde ayrımları net olarak ifade edilen eş ve evlilik terapileri de birbirlerine yakın kavramlar olup, çoğu kez aynı anlamda kullanılabilse de aynı şeyler değildir.

Aile terapisi formatında ele alınan bir sorun eşler arasındaki etkileşim ağır bastığında eş terapisi şeklinde çözümlenirken, altta yatan bir cinsel sorunun varlığında giderek cinsel terapiye dönüşebilir.

Çocuk psikiyatrisine ait bir sorunla psikiyatriste getirilen bir çocuk büyük olasılıkla sorunlu ailenin belirtisidir. Bu durumlarda da çoğu kez aile terapisi devreye girecektir.

Evrensel bir kurum olan ve insanlık tarihi boyunca süregelen aile mevhumu tek eşli, çok eşli, anaerkil, ataerkil, geniş aile, çekirdek aile gibi çok farklı yapıları içerse de cinsellik, mal-mülk kullanımı ve zürriyetle ilgili toplumsal sınırları belirleyici ortak işleve sahiptir.

Aile kurumundaki temel gereksinimler geçerliliğini korusa da, yeni yaşam koşulları aile yapısını yerinde tutan insani gereksinimlerin karşılanmasını güçleştirmekte, mutlu ve doyumlu birey olmak için gereken ihtiyaçlar değişebilmektedir. Yükselen beklentiler, narsisizm tuzağına düşmüş günümüz insanı, geleneksel anlayışa göre zayıflamış sosyal ve ekonomik destek aile ve evlilik yapısını sarsmakta, boşanmış ve parçalanmış aile sayısı sessiz sedasız artmaktadır. Ya da sadakatsizlik, sorumsuzluk, sevgisizlik, şiddet, iletişimsizlik, bireysel hak ve özgürlük ihlalleri gibi nedenlerle mutsuz aile bireyleri sayısı hızla artmakta, psikolojik sorunlara zemin hazırlamaktadır.

Aile yapılanmasında ve ailenin ilk kurulumunda çiftlerin o zamana kadar oluşturdukları bilinçli ve bilinçsiz ruhsal, duygusal, zihinsel, inançsal, değersel yapı evliliğin temel dinamiğini oluşturacak ve sonradan kolay kolay, kendiliğinden değişmeyecektir. Bu dinamiklerde birçok aile ve evlilik sorununa yol açacaktır. Örneğin, erkek eşini aşırı kıskanacak, nişanlılık döneminde kıskanılmak hoşuna giden kadın, ilerleyen dönemlerde belki kıskanılmaktan bunalacak, hatta iffetsizlikle suçlanacak, çift birbirine girecektir. Ya da farklı kültür, gelenek, görenek, adet ve törelerden gelen çiftler akrabalarla sürtüşecektir. Bireyler çoğu zaman da dışarıya verdikleri tepkilerin iç dinamiklerinin farkında olmayacaktır.

Aile terapisi güncel sorunların ardındaki temel dinamikleri görmenizi sağlayacak, sorunlara büyük çerçeveden bakma imkanı verecektir.

Aile terapilerinde sorun sadece basit ilişkisel düzeyde ele alınmaz. Sosyal ve toplumsal yaşamla birlikte aile ve evlilik ile ilgili inanışlar, değerler, aile üyelerinin geçmişi, evliliğin şekillenmesi, o döneme ait koşullar, aile üyelerinin rolleri, üyelerin birbirleri ile etkileşimleri, hiyerarjik yapı aile terapisinde yoğun biçimde ortaya konacaktır.

Bu teknik ayrıntılardan dolayı aile terapisi, aile üyelerini toplayarak sorunu birlikte tartışmak, öğütlerde bulunmak değildir. Sorunu dile getirerek ve basit önerilerde bulunarak kendiliğinden çözülebileceğine inanmak doğru olmaz. Maalesef yeterli psikoterapi eğitimi ve deneyimine sahip olmadan aile terapisi adı altında yanlışlıklara sıklıkla şahit oluyoruz.

Aile terapilerinde aile ve evlilik yaşantısının kendi içindeki etkileşimde doğrusallık göstermeyeceğini bilmek gerekir. Karmaşık ve döngüsel bir yapıya sahip aile ilişkilerinde neden-sonuç ilişkisi aranamaz.

Aile terapisinde amacımız hangi aile terapisi modelini kullanırsak kullanalım aile üyeleri arasındaki iletişimi düzeltme, problemleri ortaya koyarak netliğe kavuşturma, dirençlerin üstesinden gelme ve işlevsel olmayan davranışları düzeltmeye yönelik psikoterapötik süreçleri yönetmektir. Aile terapistinin kuramsal bilgi ve uygulaması kadar kişilği de aile terapilerinde önemli rol oynamaktadır.

Aile terapistlerinin tarihi misyonunda aile bütünlüğü, evliliği ayakta tutma gibi geleneksel bir tutum bulunsa da, günümüzde tamamen yansız bir pozisyonda bireysel haklara her koşulda saygı duymak, çiftlere seçme hakları mesajını vermek ve kendi kararlarını en sağlıklı biçimde almalarına yardımcı olmak esastır.

Çiftler terapiye çoğu kez içeriğe odaklanmış olarak gelirler. Burada detaylardan, yanılgılardan, zihin okumalardan, yanlış anlamalardan, yanlış ifade etmekten ve gerçeklerden oluşan sorun ortaya konur. Aile terapisti sorunu yani içeriği ele alırken, yaşananlara bir bütün olarak bakacak, bireylerin tekrarlayan etkileşim ve iletişim kalıplarını değerlendirecektir. Sorunun çözümü süreçtedir.

Davranışsal kalıpları çözmek, işlevsel olmayan örüntüleri bozabilmek için ailenin geçmişiyle ilgili detaylara da ihtiyaç olabilir.

Aile terapisinde aile bir bütün olarak ele alınırken, gereğinde aileyi oluşturan bireyler tek tek de ele alınır, gerekli ise bireysel tedavileri ilaçla ya da bireysel psikoterapi ile sürdürülür.

1950’ li yıllarda temeli atılan aile terapisi birinci kuşak aile terapileri ya da modern aile terapileri ismini alır. Psikanalitik/pskodinamik model, Bowen aile sistemleri modeli, stratejik aile terapisi modeli, yapısal aile terapisi modeli ve yaşantısal aile terapisi modeli birinci kuşak aile terapisi yöntemleridir.

Postmodern aile terapileri denen ikinci kuşak aile terapilerinde ise Milan sistemik aile terapisi, çözüm odaklı aile terapisi ve öyküsel aile terapisi yer alır. İkinci kuşak terapilerde otoriteye ve onun belirlediği normlara karşı oluşan felsefi ve düşünsel bir bakış vardır. Kişinin kafasında yaşadıklarını ana unsur olarak ele alır.

Bilişsel davranışçı aile terapisi, multisistemik terapi, çok boyutlu aile terapisi ve emosyonel odaklı çift terapisi ise üçüncü kuşak aile terapilerini oluşturur. Kanıta dayalı, gözlenip ölçülebilen kavramlara dayalıdır.

Antalya aile terapilerinde, Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi olarak psikolog, aile danışmanı ve psikiyatrist-psikoterapist kadromuzla aile terapilerinde bütüncül bir yaklaşımla aile sorunlarınızın çözümünde ve bireysel psikolojik-psikiyatrik rahatsızlıklarda yanınızdayız.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi Antalya Aile Terapisi, Lara/Muratpaşa/Antalya.