EMDR Tedavisinde Terapi Teknikleri

emdr EMDR, kelime anlamı olarak Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme olarak isimlendirilmiş olsa da sistemik bir yaklaşımı gerektiren karmaşık bir tedavi yöntemidir. Göz hareketleri bilgi işleme kanallarını açan uyarı şekillerinden sadece birisi olup, terapinin amacı da duyarsızlaştırma ile sınırlı değildir.

EMDR terapisini 4 maddede özetlersek;

1)Başta göz hareketleri olmak üzere çift yönlü dikkat uyarımı tedavinin sadece bir bileşenidir.

2)Karmaşık ve kapsamlı bir psikolojik tedavi yöntemi olan EMDR’de sonuç almak için resimler, kognisyonlar, bedensel duyumlar, artmış bir farkındalık ve kişiler arası sistemlerden yararlanılır.

3)Tek ve standart bir EMDR protokolü olmayıp, klinisyen psikopatolojinin türüne ve danışanın ihtiyacına göre şekillendirilmiş terapötik bir yol izlemelidir.

4)Sekiz aşamalı uygulama sonucu amaç danışanı geçmişten kurtarıp psikolojik sağlığına kavuşturmaktır. Neticede danışanın olumsuz deneyimleri fırsat haline getirilerek öğretici karakter kazanacaktır.

EMDR tedavisi ile elde edilebilecek kazanımları bir örnekle açıklarsak;

Cinsel istismar ve tacize uğramış birinin zihninde olayla ilgili görüntülerin kalması hemen hemen kaçınılmazdır. Bu görüntüler bilinç dışından bilince ulaşmaya çalışarak bireyin yaşamında birçok olumsuzluklara zemin hazırlar. Ayrıca kişide yaşanılan olay nedeniyle olumsuz düşünceler veya negatif kognisyonlar gelişir. Korku, utanç, suçluluk gibi olumsuz duygular ve bunlarla bağlantılı bedensel duyumlar farklı psikopatolojilere yol açabilir.

Bu hastada yapılacak EMDR terapisi ile önce olay anı korku, utanç, güçsüzlük gibi kötü duygular hissetmeden hatırlanır hale gelecek, kontrol dışı bedensel duyumlar sönecektir. Sonraki aşamada ise yaşadığım olay gerçekten kötü ve çirkin ama olay benim hatam değildi, ben değil o utansın gibi içselleştirmeler gelişecek, hatta kendini daha da güçlenmiş hissederek ‘’ben güçlü ve dayanıklı biriyim, en zor durumda bile ayakta kaldım’’ diyebilmeyi başaracaktır.

Özetle, EMDR ile rahatsız edici anının verdiği olumsuz duygu, negatif kognisyon ve olumsuz resimler berraklığını kaybetmiş, daha uygun bilgilerle ilişkilendirilir olmuştur. Hasta yaşanmış kötü deneyimden kendisi için öğretici olacak gerekli ve kullanışlı bilgiyi almış, kötü deneyim anı ağında uyumlu, sağlıklı ve stres oluşturmayacak biçimde depolanmıştır.

EMDR ile; Danışanın geçmiş deneyimlerinden ders çıkarmasına yardım edilir ve danışanda stres oluşturan mevcut uyaranlara karşı duyarsızlaşma sağlanır. Ayrıca danışanın bireysel olarak ve kişiler arası ilişkilerinde başarılı olması amacıyla ileride kullanacağı uygun becerileri kazanabilmesine yardımcı olunur.

Bu amaçla etiyolojik kökene inmeyi sağlayan psikodinamik terapi, şartlı tepkileri öne çıkaran davranışçı terapi, hatalı inançları ele alan bilişsel terapi yanında hipnotik prosesleri de içeren bütüncül bir yaklaşım gerekir. Farklı psikoterapi yöntemlerini özümsemiş bir terapistin önemi burada kendini gösterir. Danışanların anıları ve bilgi işleme mekanizması arasındaki etkileşim kurulduğunda tedavi sağlanmış olacaktır.

EMDR uygulamasında adaptif bilgi işlemenin çalışmasıyla, işlevsel olmayan bir şekilde depolanma sebebiyle rahatsızlık veren, bizi kontrol eden anıların etkisinden kurtuluruz. Hafızamıza kazınmış olay hatırlanacaktır ama olay anındaki eski duygu ve hislerin hükmü kalmayacağından ruh sağlığı yeniden kazanılacaktır. EMDR’nin spesifik rolü şimdiki zamanda işlev bozukluğuna sebep olan anıların etkilerinin özümsenmesini sağlamaktır.

EMDR terapisinde aşağıdaki psikoterapi yöntemlerinden sıklıkla yararlanırız.

1)Psikodinamik yaklaşım:

Burada bireyin doğal tamamlama eğiliminin travmatik anı üzerinde, kişinin dünyaya ilişkin içsel modelleri ile uzlaşana dek aktif bellekte yeniden çalışmaya devam ettiğine inanılır. Travma var olan şemayla birleşene kadar bilgi, aktif bellekte rahatsız edici düşünceler olarak ortaya çıkmaya devam eder. EMDR tedavisi sırasında kullanılan stresle başa çıkma, psikodrama, kendini kontrol teknikleri, serbest çağrışım gibi uygulamalar psikodinamik modelle uyumludur.

2)Davranışçı yaklaşım:

EMDR terapisinde çift yönlü öğrenme teorisi klasik ve edimsel koşullanmayla birleştirilir. Tedavi sırasında direkt terapötik maruz bırakma yöntemleri davranışçı tedavilerdendir. Travmatik anılar anksiyete azalana kadar birkaç seans boyunca tekrar canlandırılır.

3)Bilişsel davranışçı yaklaşım:

Baş etme mekanizmalarının öğretilmesi, kognitif müdahaleler, stresi kontrol etme teknikleri, kişinin kendine dair olumsuz düşünceleri yok etmeye çalışma bilişsel terapi içindedir. Kendini küçümseme, kendini suçlama, utanç, pozitif kendilik ilkesi gibi birçok konu bilişsel davranışçı yaklaşımla ele alınır. Kognitif yeniden değerlendirme ile klinisyenin sunduğu yeni bilgiyi, başa çıkma yetenekleri ve davranışları bir araya getirmek EMDR’nin önemli bir yönüdür.

4)Bütüncül yaklaşım:

Çift yönlü dikkat uyarımlarının yanısıra, EMDR farklı ve bütüncül bir psikoterapi yöntemi olarak, deneyimsel, psikodinamik, feminist ve başka birçok ana psikolojik yönelimi bünyesinde barındıran komplike bir tedavi yöntemidir.

EMDR tedavisinde bütüncül adaptif bilgi işleme modeli, doğuştan var olan kendi kendini iyileştirme sisteminin uyarılmasının altını çizerken, farklı psikoterapi ekollerinden de en uygun biçimlerde yararlanılır.

EMDR, kelime anlamı olarak Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme olarak isimlendirilmiş olsa da sistemik bir yaklaşımı gerektiren karmaşık bir tedavi yöntemidir. Göz hareketleri bilgi işleme kanallarını açan uyarı şekillerinden sadece birisi olup, terapinin amacı da duyarsızlaştırma ile sınırlı değildir.