Madde Kullanımı ve Bağımlılığı

Psikiyatri literatüründe toksik madde, uyuşturucu madde, drug, psikoaktif madde isimlerini de alan, kötüye kullanılan veya bağımlılık yapan tüm doğal ve sentetik kimyasallara günümüzde madde (substance) terimi tercih edilmektedir.

Madde kullanım bozuklukları, madde kötüye kullanımı ve madde bağımlılığı olmak üzere iki farklı klinik içinde incelenir.

Maddeler psikiyatride, alkol, amfetaminler, kafein, esrar, kokain, halüsinojenler, inhalanlar, nikotin, opiyatlar, fensiklidin, sedatif ve anksiyolitikler, çoğul maddeler ile bilinmeyenler olmak üzere 11 grupta ele alınırlar.

Madde kullanımı, madde entoksikasyonu, madde yoksunluğu, kalıcı demas, kalıcı amnestik bozukluk, psikotik bozukluk, duygu durum bozukluğu, anksiyete bozukluğu, cinsel işlev bozukluğu ve uyku bozukluğu olarak farklı psikiyatrik hastalıklara yol açar.

Madde bağımlılığı oluşumunda psikodinamik, davranışçı, genetik, psikososyal ve biyokimyasal teorilerin ışığında üç ana faktörden söz edebiliriz.

1)Maddeye ulaşabilirlik

2)Yatkın kişilik

3)Sosyal çevre

Yani bağımlı olmaya yatkın kişilik özelliklerine sahip biri, bağımlılığı hazırlamaya ve sürdürmeye yatkın bir çevrede bulunacak ve madde elde edilebilir olacak.

Madde bağımlılığı, antisosyal kişiliklerde yüzde 60’ lara çıkan oranlarda görülebilmektedir. Bunun yanında;

1)Yetersiz egoya sahip, bağımlı ve aşırı güvensiz kişilerde

2)Strese dayanma gücü zayıf kişilerde

3)Engellenmeye gelemeyen kişilerde

4)Rekabet gücü zayıf olanlarda

5)Kararsız duygulanım gösterenlerde

6)Heyecan arayışındaki kişilerde

7)İmpulsif davranmaya eğilimli kişilerde

8)Hayatın temel amacının zevk almak olduğunu savunan zevk düşkünlüğünde (hedonizm)

9)Kırılgan ve kolay etkilenen kişilerde madde bağımlılığı daha sık görülür.

Bu kişiler çoğu kez okul zamanı okulu kırmaya eğilimli, derslerinde başarısız, yasa ve kuralları çiğnemeye eğilimli, topluma ve otoriteye sürekli eleştiri içindedirler. Çoğu kez bilinç dışlarında güvensizlik, güçsüzlük ve başarısızlıklarını kapatma niyetindedirler.

İlaç bağımlılığı teşhisi konulan erkeklerde antisosyal kişilik bozukluğu, fobik bozukluklar ve majör depresyon ilk 3 psikiyatrik bozukluğu oluştururken, kadınlarda fobik bozukluklar, majör depresyon ve distimi ilk 3 sıraya alır. İlaç bağımlılığı olanlarda şizofreni riski de, cinsiyet göstermeksizin artmaktadır.

Madde kötüye kullanımı ya da madde bağımlılığı teşhisi alanların %60-70’ inde ilave bir psikiyatrik bozukluk mutlaka vardır.

Madde kullananlarda intihar sonucu ölüm oranları ortalamanın 20 kat üzerindedir.

Madde kullanım yaşı giderek düşmekte, erken teşhis ve tedavi prognoz açısından daha önemli hale gelmektedir. Çocuğunuzun madde kullanımını kolaylıkla gözden kaçırabilirsiniz. Kesin teşhis maddenin direkt veya indirekt tespiti olmakla birlikte, aşağıdaki ipuçlarına dikkat etmelisiniz.

1)Okula gitmeme, sık sık okuldan kaçma

2)Kendine bakımda ve temizlikte yetersizlik

3)İçe kapanma

4)Arkadaş, çevre ve hobilerinde değişiklik

5)Madde kullanan bir arkadaş

6)Konuşma tarzında madde kültürüne ait terimler saptanması

7)Şuur ve duygu durumda günlük değişiklikler (uykusuzluk, gündüz uyuklama, sebepsiz neşelenme veya hüzün gibi)

8)Burun akıntısı gibi gripal hastalık benzeri belirtiler

9)Karın ağrıları

10)Harçlık talebinde artış

11)Evden habersiz para alma, dışarıda hırsızlık yapma

12)Kendinden büyüklerle arkadaşlık durumlarında uyanık olmalı, bir psikiyatrist desteği almalısınız.

Antalya psikiyatri, madde kötüye kullanımı ve madde bağımlılığı tedavisinde gerek hastane, gerekse ayaktan tedavi ile detoks, farmakoterapi ve psikoterapi hizmeti vermektedir.

Psikiyatri Antalya.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi, Lara/Muratpaşa/Antalya

Psikiyatrist Emine Filiz Uluhan.